Ses hijyeni sesimizin daha sağlıklı olması için günlük hayatta uymamız gereken davranışlar topluluğudur. Bu davranışlar sayesinde sesimize zarar vermeyi önleyebilir, ya da daha az ses sorunu ile karşılaşmamız sağlayabiliriz. Ses hijyenine uymak sesle ilgili bir sorun varlığında da sağlıklı sese en kısa zamanda ulaşmaya yardım eder.
Ses hijyeni ile ilgili bazı önemli noktalar şunlardır:
• Ses sağlığı için günde 10-12 bardak (2 litre) su tüketin.
• Sık boğaz temizlemekten ve şiddetli öksürükten kaçının.
• Sigara ve diğer tütün ürünlerinden (nargile, puro, elektronik sigara) uzak durun. (Sigara ve diğer tütün ürünlerinin uzun süreli kullanımının ses yolunda kansere yol açabileceğini unutmayın.)
• Alkolü bırakın veya az tüketin, alkol alacağınız zamanlarda bol su içmeye çalışın.
• Kafein içeren içecekleri (kahve, siyah çay, yeşil çay, kola vb. ) sık ve çok tüketmeyin. Bu içecekler, sıvı ihtiyacının karşılanmasını sağlamadığı gibi, vücuttan su atılımına da yol açarlar.
• Reflüye sebep olabilecek asitli, gazlı,aşırı yağlı, ve baharatlı gıdalardan uzak durun.
• Gece yatmadan kısa zaman önce yiyip içmeyin, yatmadan önce yenilen yemek reflüye sebep olarak ses kalitenizi olumsuz yönde etkiler.
• Karın bölgenizi sıkacak kemerli veya dar kıyafetler giymeyin.
• Düzenli ve yeterli süre uyuyun.
• Aşırı stresten uzak durun, stres gırtlak ve ses teli kaslarında gerilime yol açarak ses sağlığınızı bozar.
• Ev ve iş ortamınızın nemli kalmasını sağlayın.
• Konuşurken nefesinizi tutmayın, düzenli olarak nefes alıp verin.
• Diyafram nefesi kullanarak konuşun. Diyafram nefesi ses terapisi ile kolayca öğrenilebilen bir nefes alma yöntemidir.
• Doğru nefes kullanımı için dik durun. Düzenli olarak baş-boyun-sırt bölgenize yönelik esneme, gevşeme egzersizleri yapın.
• Uzun süreli konuşmalardan uzak durun.
• Yüksek ses ile veya fısıltı ile konuşmayın.
• Arka planda gürültü varken uzun süreli konuşmalardan kaçının.
• Birçok ilacın (hormonlar, ağrı kesiciler, grip ilaçları, bitkisel ilaçlar, vs.) sesiniz üzerine olumsuz etkisi bulunmaktadır, kullandığınız ilaçları “ ses doktorunuza” danışın.
Sahne sanatçılarnda ses hijyeni için yararlı olabilecek ek bilgiler
• Su ses tellerinin sağlığı için olmazsa olmazdır. Gündelik yeterli miktarda su tükettiğinizden emin olun (günde EN AZ 10-12
bardak su tüketmelisiniz.)
• Yaşadığınız, uyuduğunuz, mümkünse performans gerçekleştirdiğiniz ortamı nemli tutun. Nemlendirme temiz ses üretimi ve güzel bir ses için elzemdir.
• Düzenli olarak ses egzersizleri yapın. Performans öncesinde sesinizi ısıtma egzersizleri, sonrasında ise MUTLAKA ses soğutma egzersizleri uygulayın.
• Performanstan bir önceki gün alkol tüketmeyin, aşırı fiziksel aktivitelerden (ağır spor, cinsel aktivite vb ) uzak durun.
• Performans gününde kan kolaşımınızı hızlandıracak yürüyüş, hafif tempolu koşu, baş- boyun-sırt kültür fizik hareketleri gibi egzersizler yapın.
• Performansınızın bir kaç saat öncesinde yağlı ve baharatlı gıdalardan uzak durun, alkol içmeyin.
• Performans yapacağınız mekanı ve sahneyi önceden mutlaka kontrol edin.
• Performans yapacağınız ortamda kendinizi duyabileceğiniz bir teknik donanım (monitor, kulaklık … gibi) olmasına dikkat edin.
• Sahnede akustiğinin en verimli olduğu alanda performansınızı sunmayı tercih edin.
• Süt ürünleri bazı profesyonel ses kullanıcılarında ses telleri üzerindeki salgının artmasına yol açabilir, bu yüzden dikkatli olun.
• Düzenli olarak spor yapın.
• Spor yaparken ses çıkartmaktan kaçının.
• Sahne kaygınız var ise bunun için ilaç kullanmadan önce doktorunuza danışın.
• Alerjiniz var ise belirli aralıklarla bir kulak burun boğaz hastalıkları uzmanına muayene olun.
• Herhangi bir şikayetiniz olmasa dahi düzenli aralıklarla ses telleriniz için bir kulak burun boğaz hastalıkları uzmanına muayene olun.