SES HASTALIKLARI

Ses Teli Felci

Ses teli felci nedir?

Ses telleri kaslarına uyarı gönderen sinir(ler)in çalışmaması nedeniyle oluşan ses teli hareket kısıtlılığına ses teli felci denir. Etkilenen ses teli sayısına göre felç, tek taraflı ya da iki taraflı olabilir.

Normal ses telleri nefes alıp verme sırasında açılır, konuşurken, şarkı söylerken ya da yutkunurken tam olarak kapanır. Felçli olan ses teli nefes alıp verme, ses çıkarma ve yutma sırasında hareketsiz kalır.

Ses teli tembelliği/zayıflığı nedir?

Ses tellerini çalıştıran sinir(ler)den gönderilen uyarıların azalması sonucunda ses tellerinde tembellik/zayıflık ortaya çıkar. Ses teli tembelliğinde ses telleri hareket eder, ancak kimi zaman bu harekette azalma (yani ses telinin tam açılamıyor veya tam kapanamıyor olması) olur, kimi zaman da uzun süreli ses kullanımı sonrasında ses tellerinde erken yorulma belirtileri ortaya çıkar. 

Ses teli felci hangi şikayetlere yolaçar?

Ses teli felcinin iki taraflı veya tek taraflı olması, ses telinde tam felç veya tembellik/zayıflık olmasına bağlı olarak farklı şikayetler görülebilir.

-Ses kısıklığı, sesin tonunda değişme
-Konuşunca sesin çabuk yorulması veya güçsüzleşmesi 
-Konuşurken nefes yetmezliği olması veya nefes nefese kalma,
-Yüksek sesle konuşamama
-İnce sesleri çıkaramama  (şarkıcılarda tiz tonları kaybetme)
-Konuşurken boğazda ağrı veya gerginlik,
-Yiyecek veya içeceklerin soluk borusuna kaçması, boğulacak gibi olma ve öksürük,
-Solunum problemleri ve nefes darlığı (İki taraflı ses teli felçlerinde görülür.)

Ses teli felcinin nedenleri nelerdir?

-Baş, boyun ya da göğüs kafesi içerisinde yapılan ameliyatların sonucunda ses teli siniri zedelenebilir. Guatr ameliyatı (tiroid cerrahisi), boyun fıtığı ameliyatı, kalp, akciğer veya yemek borusu ameliyatları, bazı beyin ameliyatları sonrası ses teli felci görülebilir. Ses telini çalıştıran sinirler çok hassas olduğundan özenli cerrahiler sırasında bile ses teli siniri fonksiyon kaybına uğrayabilir, bu çoğu zaman önlenemez bir durumdur.
-Ses telini çalıştıran sinirin iltihabi hastalıklar nedeniyle çalışmaması. En sık viral enfeksiyonlar (yakın zamanda geçirilen üst solunum yolu enfeksiyonları) bu duruma yol açar.
-Ses tellerini çalıştıran sinire bası oluşturan tümörler. Ses telini çalıştıran sinirler beyin, boyun, ve göğüs kafesinden geçerek gırtlağa ulaşırlar. Bu uzun yol boyunca oluşabilecek iyi ya da kötü huylu tümörler sinirin çalışmasını bozabilir. Klinikte ses teli felcine en sık yol açan tümörler akciğerlerde bulunan tümörlerdir.  
-Genel anestezi tüpünün ses teli sinirine bası yapması ses teli felcine/zayıflığına neden olabilir. 
-Bunlar dışında başka bir çok etken ses teli felci oluşturabilir. İlaçlara bağlı toksisite, nörolojik hastalıklar, beyin kanaması, bazı sistemik hastalıklar (romatizmal hastalıklar, diyabet gibi) ses teli felci oluşturabilir. 

Ses teli felcinin tanısı nasıl konur?

Ses teli felcinin tanısı, videolaringostroboskopi ve fleksible fiberoptik laringoskopi gibi ses teli görüntüleme yöntemleri ile konulabilir. Sesin felçden ne kadar etkilendiğini anlamak için akustik ses analizi (ses ölçümleri),  ses teli sinir hasarının geri dönüşü hakkında bilgi edinmek için ise ses teli EMG`si yapılabilir. 

Ses teli muayenesi sırasında ses teli tembelliği/zayıflığından şüphelenilirse, ses teli EMG`si yapılarak kesin tanı konulabilir. 

Ses teli felcinin nedeninin belirlenebilmesi için ise detaylı bir kulak burun boğaz muayenesi yapılmalı, gereğinde birtakım radyolojik inceleme yöntemleri (bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans inceleme gibi) ve kan tetkikleri istenilmelidir. 

Ses teli felcinin tedavisi nasıl olur?

Ses teli felcinde ne tür bir tedavi uygulanacağını belirleyen temel faktörler şunlardır: ses teli felcinin tek ya da iki taraflı olması, ses teli felcinin nedeni, felcin ne kadar zamandır var olduğu, felçli ses telinin pozisyonu ve hastanın şikayetlerinin şiddeti. Bu faktörler sebebiyle ses teli felcinde tedavi hastadan hastaya farklılık gösterir.

Tek taraflı ses teli felcinde, felçle ilişkili ses problemlerinin tedavisinde kullanılan ana yöntemler ses terapisi, enjeksiyon laringoplasti (ses tellerine dolgu yapılması, kapalı ses teli cerrahisi) ve tiroplastidir (açık ses teli cerrahisi). Bu yöntemlerden hangisinin seçileceği tamamen hastaya özel olarak verilecek bir karardır. Tek taraflı ses teli felci sonrası erken dönemde yapılan doğru uygulamalar ile en iyi ses sonuçları alınabilmektedir.

İki taraflı ses teli felçlerinde ise temel sorun olan nefes darlığına yönelik girişimler yapılır. Sıklıkla ağız içerisinden yapılan farklı cerrahi girişimlerle felç nedeniyle solunum yolunda oluşan darlık genişletilmeye çalışılır. İki taraflı ses teli felci ameliyatlarından sonra ses kalitesi bozulur, fakat SESİN TAMAMEN GİTMESİ ya da KONUŞAMAMAK gibi bir durum SÖZ KONUSU DEĞİLDİR. Çok ciddi nefes darlığı  bulunan iki taraflı ses teli felçlerinde nefes borusuna boyundan ameliyatla delik açılması gerekebilir (trakeotomi). Bu delik sıklıkla ağızdan yapılan cerrahi girişimden sonra kapatılır.